Фольклорный архив Башкирского государственного университета

ISBN 978-5-87604-352-8

К оглавлению издания.

Ҡары һүҙ

Борон булған ти әбей менән бабай. Аның булған бер ҡыҙы. Була торған бик яҡшы. Бер ваҡыт ҡарсығы үлеп китә.

Ҡыҙ менән ата йәтим ҡала. Бабай үгәй әсә ала. Үгәй әбейҙең дә бер ҡыҙы була. Үгәй әсә үгәй ҡыҙҙы яратмай. Аны иртә кейәүгә бирәләр. Был кейәүгә барған хур булмай. Шундай шәп, матур торалар. Ҡарсыҡ быны күрә алмай. Ҡунаҡҡа саҡырып, үгәй ҡыҙҙың төлкө тунын утҡа яға. Ҡыҙҙың бер сабый балаһы була. Ҡайтырға йөрөгәндә ҡыҙҙың тунын эҙләһәләр, таба алмай. Шул ваҡыт ире асыуланып ҡатынына һеләүһен булып осоп кит, ти. Маңлайына һуға. Ҡатын мөрйәнән осоп сығып китә. Ире менән бала тороп ҡала. Шунда ҡыҙ, күршеһенә инеп, бер балаға әйтеп китә.
- Минең балам өс көн, өс төн йоҡлар. Илаһа, һыу буйына алып кил, әүрәтермен.

Бала өс көн, өс төн йоҡлай. Шунан иларға тотона, йыуатып ҡарай ҙа йыуата алмайҙар. Шунда күршеһендәге бала инеп, әүерәтәйем әле, тип һыу буйына алып китә. Бала, таш өҫ төнә ултырып, һармаҡларға тотона:
һеләүһен апай,
һел апай
Таш имсәкле
ҡош һөтлө
имеҙмәйҙер балаһын
имеҙһә лә туймайҙыр

Күп һеләүһендәр менән килә лә әсәһе, артына тип үтеп китә. Бала тағы ла шул һүҙҙәрҙе ҡабатлай. Хәҙер әсәһе килә.
Ике күҙем йәш менән
Йәш үләнде һарғайттым.
Ике имсәгем һөт менән
Диңгеҙ өҫтөн ағарттым.
Балаһын имеҙә, йоҡлата.

Торбанан осоп сығып киткәндә тунын табып алған була. Тағы ла әйтеп китә.
- Был бала өс көн, өс төн йоҡлар. Унан һуң алып килерһең.
Алып ҡайтһа, ата булған кеше ғәжәпләнә.

Өс көн, өс төндән һуң бала тағы ла илай башлай. Күрше малайы тағын килә.

Теге малай артынан атаһы эйәреп, аңдып килә. Бала баяғы һүҙҙәр менән һармаҡлай башлай. Ата һиҙҙермәй генә таш аҫтына килеп ята.

Инәһе килеп төшөп һармаҡлай башлай. (Баяғы һүҙҙәр) Балаһын имеҙгәс, малайҙан башын ҡарата һәм йоҡлап китә. Ире ошо ваҡыт тотоп ала ла тегенең сәсенән өйөнә алып ҡайта, ти. Ҡатындың барғыһы килмәй. Аҙаҡ балаһы менән иренә китә. Ҡайтҡас ҡәйнәһенә әйтә ире.
- Йә, ҡәйнәм, алты тай кәрәкме, әллә алты йөк утын кәрәкме?
- Алты йөк утынды нишләтәйем, алты тай кәрәк, ти.

Кейәүе алты тайҙы тотоп килтерә. Ҡарсыҡты алты тайҙың ҡойроғона бәйләй ҙә алтыһын да һыҙырып ебәрә. Тайҙар алты яҡҡа өҙгөләп алып китәләр. Ҡатын менән ир яҡшы йәшәп китә.

Ишегем алды тумарҙыҡ, әкиәтемде һеҙгә туғарҙыҡ.