Фольклорный архив Башкирского государственного университета

ISBN 978-5-87604-352-8

К оглавлению издания.

Ҡара һүҙ "Орсоҡ"

Борон бер әбейҙең бер ҡыҙы булған ти, бабайҙың үҙенең дә бер ҡыҙы буған ти. Бабай, өйҙә бумаған саҡта әбей ҡыҙларына еп иләтергә буған. Үҙенең ҡыҙына еп иләтергә ебәк биргән, ә үгәй ҡыҙына еп иләтергә мүк биргән ти. Теге әбейҙең үҙенең ҡыҙы, ебәк булғас, матур иләгән инде, ә үгәй ҡыҙы мүк булғас, насар иләгән, ти. Бабай килгәс, әбей:
- Минең ҡыҙым бик оҫта, епте матур иләй, ә һинеке насар. Ул ҡыҙыңды урманға алып барып ташла, - тигән.

Ҡарт ҡыҙын урманға алып барып ташларға мәжбүр булған. Әбей ҡыҙҙың тоғона ярыҡ сүлмәк, ярыҡ ҡалаҡ һалып ебәрә. Бабай ҡайтырға булғас, ҡыҙына әйткән.
- Һин тыңлап ултырып тор, мин утын ҡырҡып алып киләм.

Ҡарт бер ағасҡа таяҡ бәйләгән дә, шул ел ыңғайына таҡ-тау килеп һуғып тора икән. Көтөп-көтөп тә ҡарт килмәгәс, ҡыҙ илай-илай бер уйра соҡорға барып йоҡлаған. Йоҡлап торғас, илай-илай:
Сүлмәк анай,
Сүлмәк анай
Яңғыҙлыҡтан күҙем акай
тигән, сүлмәк менән һөйләшеп.

Сүлмәк тәгәрәп киткән һәм күптән һуң килә ята ҙур булып тәгәрләп. Ҡыҙ көтөп ултыра инде. Сүлмәк килеп ярылып китһә, ана бик матур ғына бер егет мыға, ҡыҙға иптәш. Шунан былар ошонда өй йалып матур итеп тормош көтөп киткәндәр.

Теге ҡарт китә инде, ҡыҙым үлде микән, тип ташлаған ергә. Бабайҙың өйҙә көсөгө була. Көсөк әйтә әбейгә:
Уоу, уоу, ҡaҙы белән ял алып бабай килә.

Әбей аптырай.
- Бар минең ҡыҙымды ла алып барып ташла, - ти. Бабай теге ҡыҙҙы ла алып бара урманға. Бер ни тиклем ваҡыттан бабай үгәй ҡыҙына китә. Киткәс, эт әйтә әбейгә:
-Уоу,уоу, Сәсен ялбыратып,
Һөйәген шауҙыратып
Бабай килә.

Әбей эткә, ҡаҙы белән ял әпкилә, тип әйт тип, эттең аяғын һындыра һуға. Баяғы, бабай һөйәктәрен тоҡтан ауҙарып ебәрһә, теге һөйәктәр ҙур йылан булып яралып ятҡан икән. Әбей белән ҡарт ҡурҡып китәләр ҙә сығып ҡасалар. Кеше әпкилеп күрһәтәйек тиһәләр, йылан сығып киткән була, уны тапмай ҡуялар.