Фольклорный архив Башкирского государственного университета

ISBN 978-5-87604-352-8

К оглавлению издания.

<Йырҙар>

Баймаҡ районы, Темәс ауылы, 1895 йылғы Лоҡманова Күрктиямал Рысҡужа ҡыҙынан Лоҡманова яҙып алды.

Ыласын ҡошҡай килә тау буйлап,
Тауыштары килә һыу буйлап.
Зиһенһеҙкәй әҙәм түгел инем,
Зиһендәрем бөттө күп уйлап.

һандусҡай ала, бауыры ҡара,
Бик моңая икән был бала.
Моңаймаҫ та ине әй был бала,
Эскәйҙәре тулы ут яна.

Ялан ғына ере яңғыҙ тирәк,
Тирә яҡҡайҙары ер еләк.
Яна ла ғына тиһәм, ялҡыны юҡ,
Ялҡынһыҙ ҙа яна был йөрәк.

Иртән генә тороп һыуға барам
Берләм генә ҡара юл менән.
Бара ла ғына торғас мин йырлайым
Етмеш-һикһән төрлө уй менән.

Ишекәйем алды бағана,
Инһәм, сыҡһам шуға һөйәләм.
Төштәремдә күрһәм әй ҡыуанам,
һөйләшәйем тиһәм, уянам.

Ялан ғына ерҙең битендә
Өйөр-өйөр йылҡы көтөүе.
Эскенәйем минең уттар, ялҡын,
Тик ауалап сыҡмай төтөнө.

Анау ғына йылға буйҙарында
Күперҙәре бар ҙа һыуы юҡ.
Югереп кенә инеп ҡараһам,
Кейемдәре тора, үҙе юҡ.

Яғалсаҡайҙарҙың сейәһе,
Беште ниһә, ергә тейәһе.
Кейгән генә кейеме сөйҙә тора,
Ҡайҙа икән кейем эйәһе.

Сахраларға сығып йөрөгәнемдә
Табып алдым ҡайын екәнен.
Бер алланан башҡа һис кем белмәй,
Күңелемдең мәхрүм икәнен.

Ишекәйем алды киң ялан,
Сабайым да тиһәм, тал яман.
Был донъяҡайҙарҙа ниҙәр яман,
Мәхрүмселек ҡыйын, шул яман.

Йоморо ла була һыу ташы,
Шаушаҡ-шаушаҡ була тау башы.
Ғәзиз туғандарың әй булмағас,
Борсаҡ-борсаҡ аға күҙ йәше.

Аласабыр тигән ала өйрәк
Бала уйната тоноҡ күлдәрҙә.
ышанмағыҙ фани был донъяға,
Күп зарлата бер-бер көндәрҙә.

Таҡыя ла башлы ҡырлы ҡурай,
Ялан ғына ерҙең мижаһы.
Эсмәҫ тә генә ерҙән һыу эсерҙе
Был донъяның хәсрәт нужнаһы.

Ер еләкәйҙәре бешкән саҡта,
Ҡыҙарып ҡына бешә көньяғы.
Егет кенә меҫкен вафат булһа,
Вайран була көткән донъяһы.

Иртәнсәкәй тороп мин ҡараһам,
Боһрап ята Һаҡмар һыуҙары,
Эһ, йөрәкәйемдең яныуҙарын
Һүндерә алмай даръя һыуҙары.

Юл буйҡайынан юрғалаған,
Аяҡайы ҡыҙыл күгәрсен.
Илама ле башым, түкмә йәшең,
Хаҡ яҙмышын һин дә күрерһең.

Күк күгәрсен геүләй, йөнө туҙа
Йөнкәйҙәрен уның кем йыйыр.
Сит илдәргә барып вафат булғас
Йыназаһын уҡып кем йыйыр.

Күк күгәрсен булып геүләр инем
Ике күҙем йәшел-күк булһа.
Аҡ ҡорбандап салып туйлар инем
Шул туғаным ҡайтыр көн булһа.

Икенән генә үргән ҡара сәсем
Ҡара йылан булып китһә ине.
Ер аҫҡайынан юлдар һалып,
Миҙгел-миҙгел килеп китһә ине.

һандуғасҡай ҡор түгел,
һайрар ҙа ағасың ул түгел.
Бәндәләрҙән бәндә әй ким түгел,
Тик бәхеткәйҙәре тиң түгел.

Өйөр-өйөр йылҡы көтөүе,
Ҡолалары бар ҙа, буҙы юҡ.
Эскенәйем тулы уттар ялҡын,
Төтөндәге бар ҙа, ҡуҙы юҡ.

Һаҡмар ғына буйы бөгөл-бөгөл,
Үр ҡуяны ятмаҫ ер түгел.
Илама ла башым, түкмә йәшем,
Ир баштары ҡайтмаҫ ер түгел.

Күк күгәрсен геүләй, күрке бар,
Баштарында ҡамсат бүрке бар.
Ҡәһәрҙәрен һалһа ҡаҙир мәүләм,
Рәхимдәрен һалһа ирке бар.

Ике лә генә ерән, парлар көрән
Әйләп булмай Урал юлы менән.
Маңғайыңа яҙған хаҡ яҙмышын
Юйып ҡына булмай ҡул менән.

Ер еләкәйҙәре бешкән саҡта,
Ер ярылып барғандай була.
Үткән генә ғүмерем иҫкә төшһә,
Йән ярылып барғандай була.