Фольклорный архив Башкирского государственного университета

ISBN 978-5-87604-352-8

К оглавлению издания.

<Таҡмаҡтар һәм төрлө көйгә йырлана торған йырҙар>

Баймаҡ районы Темәс ауылы Атнағолова Мәстүрә, Ишморатова Рәҡия, Салауатова Рәйсә, Әлифәләрҙән 1958 йыл Лоҡманова яҙып алды. Туғандарынан айырылып ситкә сығып киткән кешеләр йыры.

Гармун теле еҙ генә
Уйнап булмай тиҙ генә.
Сит илдәрге сителеп сыҡһаң,
Ҡайтып булмай тиҙ генә.

Ике өйрәк һыуҙа йөҙә,
Береһе һыуҙың ситендә.
Туғандарым туған илдә,
Мин бер үҙем сит илдә.

Өҫтәлдәрҙә аҡ самауыр,
Ҡайнай күмерһеҙ генә.
Сит илдәрҙә яңғыҙ башым
Йөрөй күңелһеҙ генә.

Алмас ҡайсым гөлт-гөлт итә
Атлас тауар киҫкәндә.
Өҙөлөп китәм дә ялғанам
Иҫтәремә төшкәндә.

Һауа йөҙө, һауа йөҙө,
Һауа йөҙө күгелйем.
Һин илаһаң йыуатырҙар,
Мин илаһам, бер үҙем.

Кара пальтолар кейермен,
Ауыр булһа һалырмын.
Онотманым, ташламамын
Үлһәм генә ҡалырһың.

Беҙәлектәр тар булмай ул,
Ҡойоусылар тар итә.
Араларҙың йыраҡлығы
Бер күрергә зар итә.

Ағиҙелдең күперҙәрен
Ҡыйын икән үтеүе.
Йән биреүҙән ҡыйын икән
Ауыл таглап китеүе.

Машиналар ҡысҡыралар,
ыстансаға еткәндә.
Ҡыйын була, күңел тула
Айырылышып киткәндә.

Ун ике өйрәк балаһы
Саратский күлдәрҙә.
Мин иланым, һин нишләнең
Айырылышҡан көндәрҙә.

Беҙ үҫкәндә үҫкән инек,
Тал тамырҙары кеүек.
Үҫеп еткәс айырылыштыҡ
ҡош балалары кеүек.

Алма алһыу, алма алһыу,
Алма алһыу була ул.
Сит илдәрҙә, сит ерҙәрҙә
йөрәк ярһыу була ул.

Уфаның бар, Уфаның бар,
Уфаның бар үрҙәре.
Бөрөләнде - сәскә атманы
Тормошомдоң гөлдәре.

Йәмле һаҡмар буйҙарында
Муйыл ҡоя сәсәген.
Кемдәр генә белә икән
Алдына киләсәген.

Һаҡмар буйы һары сәсәк,
Өҙөлөп һыуға төшәсәк.
Өҙөлөп-өҙөлөп һөйләшкәндәр
һуңынан иҫкә төшәсәк.

Һаҡмар буйы ҡалды инде,
һары сәскә алды инде.
һағынышып, һарғайышып
Хат яҙырға ҡалды инде,

Һары күлдәктәр килешә,
һаҙҙа бесән сапҡанда.
Их, дуҫҡайым, иҫемә төшә
һыҙылып таңдар атҡанда.

Өйҙә икәү дуҫ булайыҡ,
Кейенәйек ҡаранан.
Дошман түгел, ел үтмәһен
Беҙ икәүҙең аранан.

Ҡара беҙҙең ҡашыбыҙ,
Урай үҫкән сәсебеҙ.
Әллә ниҙәр күрер инде
Беҙҙең ғәзиз башыбыҙ.

Шәлем көрән, шәлем көрән,
Шәлемдән үтә күрәм.
Күкрәгемдә йәнем ҡалай,
Мин һине шулай күрәм.

Шәлем йәшел, шәлем йәшел,
Шәлемде нишләтәйем?
һинең менән һөйләшергә
Телефон эшләтәйем.

Барһам туры, ҡайтһам туры,
МТС-тың канторы.
һөймәһәм дә һөйә тиҙәр,
Ҡарама миңә туры.

Ас тәҙерәңде, еләк бирәм,
Еләктән ҡайтып киләм.
Алыҫ ерҙе яҡын итеп,
һеҙҙе күрергә киләм.

Күҙең менән ҡашыңды
Һатмайһыңмы аҡсаға?
Гөлдәр итеп үҫтерәйем
Рәшәткәле баксала.

Күҙең ҡара, ҡашың кара,
Бәләкәйҙән ҡарамы?
Минең йөрәкәйем яна,
һинеке лә янамы?

Ҡулымдағы балдағымдың
Исемдәре Мәрхәбә.
Төндә төштәремдә күрәм,
Әллә нисә мәртәбә.

Ҡулымдағы йөҙөгөмдөң
Исемдәре Маһинур.
Ике бите алма кеүек,
Эйәкәйе помидор.

Ҡулымдағы балдағымдың
Исемдәре Уйылдан.
Минең ҡулда сәскә ине,
Сәскәләре ҡойолған.

Ҡулымдағы балдағымдың
Исеме Шәрәфетдин.
Бер үҙеңә ике таҡмаҡ
Әйттереп әрәм иттең.

Ҡулымдағы йөҙөгөмдөң
Исемдәре Мортаҙа.
Сирутыңды үтәмәгәс,
Ниңә килдең уртаға?

һинең менән минең сәсем
Нигә бөҙөрә икән.
һинең өсөн минең эсем
Нигә өҙөлә икән?

Уфаларға гел барам,
Гел барам, гөлдәр алам.
Бик һағынған саҡтарымда
Сәсәтәремдә юл һалам.

Уфаларға барыуҙарым
Гөлсирин өсөн генә.
Яныуҙарым, көйөүҙәрем,
Бер һинең өсөн генә.

Уфаларҙан алып ҡайтҡан
Ике метр алым бар.
Бында түгел, армияла
Вәғәҙәле йәрем бар.

Кеше зәңгәр кейә тейеп,
Мин зәңгәрҙе кеймәнем.
Эстәғфирулла тәүбә
Бер кемде лә һөймәнем.

Ишектән инеү генәһе,
Бейеп китеү генәһе.
ҡулъяулығын ҡулына тотоп,
Хөрмәт итеү генәһе.

Ҡарама дуғаҡайымды
Ҡараға буятайым.
Тәҙереңә баҫҡыс ҡуйып,
Йоҡоңдан уятайым.

Уйһыу ерҙә һыу йыйыла,
Уңда ҡаҙҙар ҡойона.
Йәш ваҡыт берләр ваҡыт
Сәсәк кеүек ҡойола.

Ултырҙым ултырғысҡа,
Ҡараным түбән осҡа.
Түбәнге осҡа ҡарауҙарым,
Булманы ҡыуанысҡа.

Ирәндектән сәскә йыйҙым,
Алын да, һарыһын да.
Дуҫ тигәнем дошман булды,
һынаным барыһын да.

Мендем тауға, һалдым тамға
Имәнгә түгел, талға.
Үтә матурҙарҙы һайлап,
Урта матурҙан ҡалма.

Ҡашың ҡара, ҡашың ҡара,
Ҡашыңдан күҙең кара.
Керфегеңдән нурҙар тама,
Күрһәм, йөрәгем яна.

Һынды, һынды беҙәлегем,
Һынды, һыуға ташланым.
Көҙгө япыраҡтар кеүек,
Һарғая ла башланым.

Һары һандыҡ нигә кәрәк,
Һабын һалырға кәрәк.
Һағынһаң да, һарғайһаң да
Сабыр итергә кәрәк.

Аҡ яулыҡҡа һабын кәрәк,
һабынһыҙ ағармай ул.
Йәш йөрәккә сабыр кәрәк,
Сабырһыҙ ярамай ул.

Өйҙө янһын, көлгә ҡалһын,
Усағымдың уттары.
Айырылышҡан көндәремдең
Аҙаҡҡы минуттары.

Һыуҙарға барыр инем,
Сумырып алыр инем.
Ағас булһам, янып бөтөп,
Күмергә ҡалыр инем.

Алмалары, хөрмәләре
Ҡыҙарып бешәр әле.
Әле иҫеңә төшмәһә лә,
һуңынан төшәр әле.

Улай һалма, ҡайырып һал,
Пальто яҡаларыңды.
Минән күрмә, үҙеңдән күр,
Ятта ҡалыуҙарыңды.

Ботинка алдырайым,
Батмиңҡа һалдырайым,
һөйгән йәрен тартып алып
Йөрәген яндырайым,

һин дә әллә кем түгел,
Мин дә әллә кем түгел,
һинең әллә кем булыуың
Әжәлгә дарыу түгел.

Аҡлы ситса күлдәгемде
Аламын да кейәмен.
Йәрем яттар менән уртаҡ
Янамын да көйәмен.

Ал бер генә була ул,
Гөл бер генә була ул.
Кеше ҡулдары теймәгән,
Йәр бер генә була ул.

Ал бирәм, алаһыңмы,
Гөл бирәм, алаһыңмы.
Алып китәм, бараһыңмы,
Айырылып ҡалаһыңмы?

Аръяҡта ла ҡарағас,
Биръякта ла ҡарағас.
һөйгәнеңде кире бирәм,
Күҙең сығып илағас.

Ҡара бөҙрә сәстәремде
Тараным - үрәлманым.
Тауға менеп, ташҡа баҫып,
Ҡараным - күрәлманым.

Ҡара костюмдәрен кейһә,
Ҡыҫып тора билдәрен,
Быны кемдәр һөймәһен һуң,
Юҡ килмәгән ерҙәре.

Арғы яҡтан бирге яҡҡа
Ҡыярҙар тараталар.
Таҡмаҡ әйтергә белмәйҙәр,
Бейергә яраталар.

Трактор, трактор,
Трактор тырылдата,
Костюм, салбар, хром итек
Шул ғына матурлата.

Машиналар ҡысҡыралар,
Бәләбәй яҡтарында,
һис ҡайғыларым юҡ ине,
Бәләкәй саҡтарымда.

Машина ҡысҡыраһың,
Әсемде бошораһың.
Үткән рәхәт көндәремде
Иҫемә төшөрәһең.

Югереп индем өйҙәргә,
Яулыҡ элдем сөйҙәргә.
Беҙҙең былай ултырыуҙар
Ҡалыр әле һөйләргә.

Бишмәтемдә биш төймә,
Алтынсыһы ҡаптырма.
Бар йырымды йырлап бирҙем,
Юҡ йырымды таптырма.