Фольклорный архив Башкирского государственного университета

ISBN 978-5-87604-352-8

К оглавлению издания.

<Оҙон көйгә йырлана торған халыҡ йырҙары>

Зианчура районы Мөхәмәтйән ауылында йәшәүсе Ишдәүләтов Ваҡас Мәхмүт улынан яҙып алынды. Колхозсы, белемһеҙ. Оҙон көйҙәрҙе оҫта йырлай. Ауылда беренсе йырсы, 1896 йылда тыуған.

Ағиҙелдә йөҙгән ай аҡ ҡарап,
Ел булдиһә, ситкә ташлана.
Көткән өмөттәрең бушҡа сыҡһа,
Бәхетһеҙлек шунда башлана.

Бөҙрә яллы ерән атҡайымды,
Йөрөтәмен йыл да бәйгегә.
Туғандарым, инде хуш булығыҙ,
Ҡайта алмам тыуған илемә.

Мин йөрөнөм йыл да һунарға,
Саптар аттың биленә атланып.
Ҡырға сыҡһам берәр йырлап алам,
Йөрәк ярһыуына шатланып.

Билемдәге быуғаң билғауымды
Сискем килмәй билемдән,
Ҡайтһаң ине үҙ илдәреңә,
Туйып булмай тыуған илемдән.

Ҡурайсы ла егет ҡурай уйнай,
Еҙ ҡурайҡайын ҡулға алып.
Илләремә ҡайтыр саҡтарымда,
Сыҡты дошман ҡаршы ҡуҙғалып.

Үҙ илдәрем бигерәк йәмле була,
Яҙын сәскә атҡан саҡтарҙа.
Һеҙ, туғандар, иҫкә төшәһегеҙ,
Һыҙылып таңдар атҡан саҡтарҙа.

Бүҙәнә лә тигән, ай, һары ҡош,
Бытбылдай ҙа таңдар атҡанда.
Үкенмәҫ тә инем был донъяла
Илләремә берәр ҡайтҡанда.

Умырзая тигән, ай, һары ҡош
Бытбылдай ҙа таңдар атҡанда.
Ир меҫкендең башы ниҙәр күрмәй,
Сит илдәргә китеп юғала.

Яҡшы аттар менеп йөрөһәң ине,
Ҡыр йәнлеге кеүек ҡола яланда.
Уйнар инең, дуҫтар, көләр инек,
Әүәлгеләй бергә булғанда.

Әселепкәй буйы ҡара урман.
Ағастары шаулай ел булһа.
Ҡайғырмаҫ та, һағынмаҫ та инем,
Үҙем тыуып-үҫкән ер булһа.

Иртәнсәкәй тороп тышҡа сыҡһам,
Кәкүк саҡыра ҡайын башында.
Саҡырма ла, кәкүк, моңло итеп,
Төрлө уй уйлатаһың башымда.

Табып алдым ҡайыш дилбегәмде,
Элеп киттем ҡайын башына.
Әллә ниңә йөрәк урынлашмай,
Һәр ваҡытта ҡайғы башымда.

Урман башы шаулап буран сыҡты,
Ат сумырлыҡ ҡарҙар яуҙыра.
Тағы берәр туры килмәҫ микән,
Һеҙҙең менән бергә булырға?

Колхоз ҡырларында эшләгәндә,
Йөрөнөк беҙ гөрләшеп кенә.
Туғандарым, ярай хуш булығыҙ,
Ҡайта алмам иңде тиҙ генә.

Алдарымда тора бик бейек тау,
Ат арыһа, нисек үтермен?
Әгәр дуҫым, һин киттениһәң,
Мин яңғыҙым нисек түҙермен?

Ат арытмай юл йөрөмәйҙәр,
Атым арыһа ла үтермен.
Айырылмай ғына тороп булмай,
Айырылһаҡ та инде түҙермен.

Әселекәй буйын буйлай-буйлай,
Уҡ-һаҙаҡлыҡ ағас тапманым.
Яҡты йөҙлө, йылы һүҙле булған,
Һинән башҡа кеше тапманым.