Фольклорный архив Башкирского государственного университета

ISBN 978-5-87604-352-8

К оглавлению издания.

<Йырҙар>

Фәйрүзә инәй Сәйфуллина, 82 йәштә. Эшләмәй, пенсионерка. Йырҙарын ҡырҙағы ҡыҙына, улына арнап сығарған.

Йылайырҡай һыуым буйлап йөрөп
Ташлар ғына алым беләүгә.
Минең хәлкәйемде кеше белмәй,
Бер алланан башҡа берәү ҙә.

Ишекәйем алды алмағас
Япраҡ та ярыр ел өргәс.
Кеше хәлкәйҙәрен кеше белмәй,
Аяҡайынан баҫып йөрөгәс.

Быйыл ғына тартҡан ҡурайымдың
Ике башҡайҙары ҡурғашлы.
Быйыл ғына тотҡан хәсрәтем
Йәй йөрәкәйемә олғашты.

Ҡара диңгеҙ уртаһында
Осоп барған ҡаҙ ҡалды.
Беҙҙең ғүмер уртаһында
Беҙ күрмәгән эҙ ҡалды.

Һауаларҙан ҡоштар шаулап үтә,
Килер мәлкәйҙәре еткәндер.
Һиҙелмәй ҙә үткән йәш ғүмерем,
Ниндәй үк булып үткәндер.

Ат яҡшыҡайҙары ҡуңыр күк
Эйәрләп тә ҡуйҙым эңерҙә үк.
Елә генә саба үтә алманым,
Үтеп кенә барған ғүмер күп.

Иртәнсәкәй тороп ҡараһам,
Күгәреп кенә ята күп ерҙәр.
Гитлер тигән фашист һуғыш башлап
Әрәм генә ҡалып бөттө күп ирҙәр.

Югереп кенә сығып ташҡа ултырҙым,
Зарлы йөрәгем янып барғанға
Ултыра ла торғас йырлап ебәрҙем
Йөҙ генәһен күрмәй ҡалғанға.

Йылайырҡай аша таш ташланым,
Ташҡынайым етмәй төштө иңде.
Был хәсрәт минән ҡалманы инде,
Ғүмеркәйем буйына етте инде.

Иртәнсәкәй тороп ҡараһам,
Ялтырап ята Йылайыр кисеүе.
Йән биреүкәйемә миҫал булды
Балаҡайымдың ташлап китеүе.

Ниләр генә һалҡын-һалҡын
Таш егенән аҡҡан һыу һалҡын.
Кеше хәлкәйҙәрен кеше белмәй,
Йөрәкәйҙәрем яна ут, ялҡын.

Һауаларҙа сығып йөрөгәнемдә
Буҙ турғайҙар тотоп иш иттем.
Буталары үлгән дөйә кеүек
Мөңрәй генә йөрөп көндө кис иттем.

Һауаларҙан осҡан ҡор микән,
Аяҡайым күргән бар микән,
Эстәремдән тотҡан хәсрәтемде
Тыштарымдан күргән бар микән.

Түбәләргә мендем ҡалҡыу тип,
Туғайҙарға төштөм һалҡын тип.
Белмәгәндәр әйтә йыр йырлай тип,
Белгәндәре әйтә ялҡын тип.

Күк күгәрсен осор, йөнө туҙыр,
Уның йөнөн кем йыйыр.
Тәҡдир етеп үлеп китһәм,
Һөйәкәйҙәремде кем йыйыр?

Аҡ ҡағыҙҙарға яҙыу яҙҙым
Хәрефтәре юҡ бит юяйым,
Был хәсрәттәрҙе арыу тотом,
Файҙаһы юҡ бит, ҡуяйым.

Ишекәйем алды бер алма
Йығылыр микән тамыры серегәс,
Кеше хәлкәйҙәрен кеше белмәй
Ике аяғынан баҫып йөрөгәс.

Ялан ғына ере яңғыҙ ҡарға.
Уның балаҡайына ем ҡайҙа.
Инде балаҡайым менән күрешеү ҡайҙа
Төштәремдә күрһәм, шул файҙа.

Уйһыу ғына ергә һыу йыйыла.
Ҡыр ҡаҙҙары килеп ҡойона.
Балаҡайым барҙа ғүмер иткәнем
Күк сәскәләр булып тойола.

Әйләп кенә һауған йылҡымдың
Сирәм еркәйҙәр төйәге.
Сит илдәргә китеп юғалғас.
Табылмай ҙа аҫыл һөйәге.