Узбекский перевод М. Даврона
Источник: Слово о полку Игореве. Ташкент, 1940.
- 1. Durust вolarmikin, jaranlar,
Kohna sozi вlan
Çaƞnamalarnin, –
Qissani вașlasak
Igor ișidan,
Igor Svjatoslavic jurușidan? - 2. Joq, вu qoșuq
Bojan– xajali emas,
Zaman vaqiasi вlan вașlansin … - 3. Cunki agar sihrgar Bojan –
Kimga qoșuq ciqarmaq вolsa,
Fikri uniƞ, almaxan kaвi
Bir șaxdan-șaxga,
Ala вori kaвi вir çajdan-çajga
Jugurardi. - 4. Ucar edi –
Kok вurgut kaвi
Bulut astiga,
Kujlar, xatirlardi
Burungi ozara çanlarni.
Va oșanda:
Onta lacinni
Bir top aqqușlarƣa ucurar,
Qaj вiriga lacin jetișsa –
Ul вirinci qoșuqni вașlar:
Qoșuq вașlar –
Cal Jaroslavdan,
Kasog lașkarlari aldida
Rededjuni ozi oldurgan
Mard Mistislavdan,
Svjatoslav oƣli вərna Romandan. - 5. Lekin Bojan,
Bradarçanlar –
Aqqușlarqa on lacin emas,
U, sihrgar вarmaqlarini
Çanli tarlar koksiga qojƣan,
U tarlardan
Ozidan-ozi
Knazlarga
Madh gurkuragan. - 6. Șundaj, вașlajik endi –
Jaranlar,
UșВU qissani
Cal Vladimirdan…
Mustahkamlik вlan
Aql ișlatgan,
Erkaklik вlan
Qalв otkurlatgan, - 7. Çaƞavar вir ruh вlan toliв,
Oziniƞ, xadiksiz qoșunlarini
Rus tupraƣin qoruqlaj deja
Qumanlar jeriga saldirgan
Ta вugungi Igorga qadar. - 8. Oșa caƣda Igor tikildi
Jarqin aftaвniƞ juziga
Va kordiki
Aftaвniƞ juzi –
Xralașgan,
Barca askarlar
Bir kolanka вlan qaplanƣan. - 9. Va oziniƞ lașkarlariga
Igor dedi: - 10. „A, jaranlar
Va askarlarim!
Qurвan вOLUș jaxșiraq alвat,
Tutqun – вandi вolgandan kora. - 11. Biz jaranlar,
Ozlarimizniƞ
Kop capanƣic atlarga miniв,
Komkok Don suviga
Bariв вaqajik!» - 12. Knazniƞ dilida
Xahiș ujƣandi,
Uluƣ Donni tatmaqci вoldi,
Bu xahiș-la,
Bu arziqiș-la
Idraki ham qaplaniв – - 13. Dedi:
Qumanlar qiriniƞ nari cetiga
Oz najzamni sancmaq istajman.
Sizlar вlan rus вradarlar –
Jaki oz вașimni fda etaman,
Va jaxud temir duвulƣam вlan
Men Donniƞ suvidan iciв ketaman!» - 14. Ej Bojan,
Ej qadim zaman вuLВULI
Sen oziƞ,
Eski jurușlarni qandajin
Usta вarmaqlarni ojnatiв
Kujlagan Bolsaƞ,
ВULВUL ВOLIВ,
Șaxda irƣișlaв
Fikr вlan sakraiв вulut astiga,
Trojali jolidan juriв
Dalalardan ciqiв
Taƣlarƣa! - 15. Zamananga șuhrat toqusaƞ
Oleg nevarasi
Igor ucun ham
Șundaj qoșuq kujlaș kerakdir: - 16. „Lacinlarni
Keƞ dalalardan
Majdanlardan nari ucurgan:
Boran emas:
Zaƣcalardir șu uluƣ Donga
Qaciв japrilgan …» - 17. Jaki șundaj
Kujlaș kerak-di–
Ej, Vales farzandi
Sihrgar Bojan: - 18. „Sula arqasida tajlar kișnajdi,
Kijevda jaƞrajdi șaraf va șuhrat,
Karnajlar calinar Novgorodda,
Putivlda hilpirar harвij вajraqlar..
Igor aziz akasi
Vsevolodni kutadi, - 19. Dav jurak Vsevolod
Unga вir soz ajtadi: - 20. „Jalƣiz ukamsan, Igor
Șəm-craƣim sen Igor!
Ikkalamiz – Svjatoslav oƣlimiz! - 21. Egarla tez oziƞniƞ
Jugurdak tajlariƞni, - 22. Egarlangan atlarim
Kurskda kutadi, - 23. Meniƞ kuralilarim
Udda-вurra askarlar:
Karnajlarga konukkan,
Duвulƣani kop kijgan,
Najza zarвasin jegan, - 24. Hamma jolga așna,
Zavurlarga, вulaqqa …
Kamanlari kerilgan,
Acilgandir oqdanlar, - 25. Qliclari qajralƣan,
Qzlari вorisman
Sahra вojlaв caparlar
Bekka șan,
Ozlariga –
Saraf izlaв taparlar!» - 26. Șundan soƞ Knaz-Igor
Altin uzangiga qojdi ajaqni
Juriв ketdi kozlaв uzaqni. - 27. Qujaș kolanka вlan
Unga jol qoruqladi
Bedar вoliв, - 28. Caqmaq caqiв
Iƞraв turgan tun
Barca qușcalarni ujƣatdi
Crillași qozƣaldi
Çanvarlarniƞ. - 29. Dev seskandi
Daraxtniƞ
Eƞ tepasidan –
Begana jerga qaraв
Xaвar ajladi:
Volga, Pomorjaga
Sula вoji,
Surazga, Korsuniga
Va senga:
Tmutorokan daƣali! - 30. Qumanlar esa sra
At jurmagan jollardan
Uluƣ Don вojiga jugurișdilar
Jarim kecasida aravalar
Ƣiçirlajdi,
Goja hurkutilgan
Aqqușlar kaвi!
Igor Don вojiga qoșun вașlajdi. - 31. Orman icida qușkr
Xavfdan agahlantirar,
Zavur вojlaв вorilar
Dahșatdan xaвar вerar,
Burgutlar çanvarlarni
Sujakka kel deв undar.
Qipqzil qalqanlarƣa
Tulkilar uvullașar… - 32. A, meniƞ rus tupraƣim!
Endi qaldiƞ uzaqda
Qorƣanca arqasida. - 33. Tun qaraƞƣisi uzaq,
- 34. Taƞ nuri kop kuttirdi,
- 35. Dalani tuman вasdi,
BULВUL ca-cani qisdi,
Ujƣandi zaƣca səsi. - 36. Rus aƣajnilar
Bujuk məjdanni
Qzil qalqan-la
Qurșaв alganlar:
Knazga șan izlaв - 37. Ozlariga șaraf
Çuma kuni ertalaв вarvaqt
Murdar quman criklarini
Taptaв otdilar,
Məjdan вojlaв
Oqlar kaвi tez
Qumanlarniƞ solum qizlarin, - 38. Altinlarin va zərвaflarin –
Ozlariga olça qildilar.
Capan вlan, cimmətlar вlan
Postun вlan va jana turli
Ƣanimatlar, zijnatlar вlan
Batqaqlardan va
Sajliklardan
Kopruk jasaв вasiв ketdilar… - 39. Çaƞ вajraƣi qzil,
Tuƣlar esa – aq,
Jalavlar – qipqzil,
Tuƣ dasta– kumuș.
Qahraman Svjatoslav oƣliƣa вU iș. - 40. Mudrajdi dalada
Olegniƞ
Batir avladi:
Ular anca uzaqqa ketgan! - 41. Nə lacindan, nə qijƣir qușdan
Va nə sendan
Ej qara qarƣa
Murdar sahraji! - 42. Çafa kormagan.
Braq șu ortada
Xan Qəza
Ala вori kaвi jugurdi,
Koncak unga uluƣ Don sari
Barajatgan jolni korsatar. - 43. Értasi kun erta-ertalaв
Ilki-saharda
Qanli șafaqlar
Taƞ jariștiradi. - 44. Deƞizdan keladi
Qara вulutlar,
Tort qujaș juzini
Japmaq istajdi,
Bulutlar icida
Kok caqmaq caqnar: - 45. Zor guldurak keladi!
Uluq Donnin ustidan
Oqlardan jamojir jaqar, - 46. Uluƣ Donniƞ Bojida,
U qajali darjada
Quman duвulƣasiƣa
Tegiв sinar najzalar
Qliclar otmaslanar. - 47. A, meniƞ rus tupraƣim
Endi qaldiƞ uzaqda,
Qorƣanca arqasida! - 48. Șamal taƞrisiniƞ nasaвi
Șamal esar deƞiz вojidan
Igorniƞ qahraman lașkari taman. - 49. Jer guvvillar,
Darja laj aqar,
Tozan qaplaв alar məjdanni, - 50. Uruș вajraqlari jelpirar:
Don вojidan qumanlar kelar, - 51. Deƞiz вojlaridan kelișar …
Atrafdan rus qoșunin
Alișar qurșaв. - 52. IВLIS Вalalari məjdanni
Șavqun вlan tosiв alganlar,
Batir ruslar esa
Tosganlar –
Qirmizi qalqan вlan. - 53. Dav jurak Vsevolod!
Dușmanlarga oqjaj jaƣdiriв.
Huçumni daf’ etiв turasan,
Polat qliclarni kotariв
Temir qalpaqlarƣa urasan! - 54. Qajerga sakrasaƞ
Sen вatir,
Jaltillatiв qzartirsaƞ telpakni
Oșa jerda murdar sahrajilarniƞ
Təndan çda вOLIВ tușar вașlari… - 55. Qziƣan qliciƞ-la
Sen avar telpaklarin
Șərtta-șərtta jarardiƞ,
Dav jurak Vsevolod! - 56. Kim unutsa çahini,
Altin taxtgahini,
Hajatiniƞ вahrini,
Jașlikda osiв-ungan
Cernigovdaj șahrini,
Gozal xatincasiniƞ
Olga Gleвovnaniƞ
Șrin qiliqlarini
Xavfsirarmi zaxmatdan
En aƣir çarahatdan. - 57. Boliв otdi Troja qirƣinlari,
Soniв ketdi Jaroslavl jillari,
Otdi Oleg askariniƞ jurușj
Svjatoslav oƣli Oleg juruși! - 58. Oșa Oleg
Qlici вlan - 59. Qanca fitnalarni qozƣatƣan,
Tmutorokan șahrida
Altin uzangiga ciqqanda: - 60. Jerni oqlar вlan toldurgan.
Kopdan eșitgandir
Șu вujuk avazni
Kohna avazni
Eșitiв alar edi șu anda
Jaroslavniƞ oƣli Vsevolod. - 61. Vladimir esa Cernigov icra
Har erta,
Qulaƣiƣa paxta tiqardi. - 62. Vjaceslav oƣli Borisni esa,
Navçivan va вatir u xanzadani
Șuhrat taqdirini taxt etdi
Oleg tartgan azarlar ucun
Darja вoji-komkok otlardan
Kafan picdi,
Uni mahv etdi. - 63. Șundaj,
Xuddi UșВU darja вojidan
Knaz Svjatopolk oz atasini
Artiв Ugors jorƣalariƣa
Kijevga,
Ezgu Sofijaga eltiș ucun - 64. Bujurgan,
Șundaj edi oșa zamanda
Oleg Gorislavic vaqtida:
Sepilardi va kopajardi
Icki uruș va tartișuvlar …
Mahv вolardi
Tartișuvlarda
Hajat вaxș xuda avladlariniƞ
Bari-eudi, вarca mulklari
Knaz fitnalari icida
Kși umri qisqarar edi. - 65. Va oșanda, rus tupraƣida
Kam-kam ucrașardi qoșcilar:
Lekin əmma
Qarƣa – quzƣunlar
Qaƣillașiв, oluk talașiв
Gaplașișiв jurar edilar - 66. Va ozara sorar edilar:
Qajan вarsak ekan
Jana jem ucun?
Oșa tartișlarda șundajin edi,
Șundaj edi oșa çaƞlarda,
Lekin вundaj çaƞni
Bundaj tartișni,
Həligaca hec kim kormagan!
Erta saharlaвdan
Kec xuftangaca
Kecqurundan suвhidəmgaca
Ucar kamalakniƞ qziƣan oqlari,
Qlic duвulƣaƣa tegiв șarqirar, - 67. Quman tupraƣiniƞ orta jerida –
Begana, nataniș məjdan icida
Polat najzalar hec tinmaj carx urar.
Atniƞ tujaqlari astida
Qara tupraqlarniƞ ustida
Liq tola sujaklar jatardi,
Tokulgan qan rus tupraƣida
Hasratli majsadaj unardi. - 68. Qandaj șav-șuv,
Qandaj jaƞƣirav - 69. Suвhidƞmda qulaƣimƣa ilingan?
Igor askarlarin oƞƣarajatir:
Qizƣanclidir unga Vsevolod –
Aziz ukasi. - 70. Alișdilar вir kun.
Ikki kun…
Ucinci kun esa, peșinga jaqin
Igor вajraqlari jiqildi. - 71. Mana șunda ikki aƣajni
Tezaqar
Qajali - 72. Darja вojida
Bir-вiravdan açralișdilar - 73. Ujerda
Qanli șaraв jetișmaj qaldi,
Va ujerda
Qahraman ruslar
Qudalami qanƣa tojƣuziв
Rus tupraƣi ucun
Çan fda qiliв
Toj вazmini tamam etdilar. - 74. Acinișdan
Majsalarniƞ вași egildi,
Daraxt esa kamalakdaj
Jerga вukuldi. - 75. Șundaj qiliв,
Ej вradarlar,
Musiвatli BIR jil вașlandi
Qoșun kuci,
Sahra caƞi вlan qaplandi. - 76. Hajat вaxș xuda вalalariniƞ
Tamirlarida ranç, kotarildi,
Qiz șakliga kiriв oșa ranç
Kiriв keldi Troja jeriga:
Don вojida,
Deƞiz ustida
Aqquș qanatlarin silkitdi,
Suvni cajqaltiriв
Qanati вlan
Otgan zaman
Șrin xatirasin kokka ucurdi. - 77. Uzluksiz nza’lar knazlar ara,
Bizga murdarlardan
Olum va jara.
Cunki aka-uka вir-вiraviga
„Bu meniki!
Bu ham meniki!»
Deja вașladi.
Knazlar
Kickina narsa haqida:
„Bu uluƣvar!» deв
Vahma qildilar,
Șundaj qiliв, oz-ozlariga
Fisqu-fasad kopajtirdilar. - 78. Murdarlar esa,
Rus tupraƣiƣa
Har jaqdan zafar-la вasiв keldilar! - 79. A, lacinim uzaq ketdiƞ sen,
Qușlar avlaв
Deƞjz вojiga! - 80. Batir Igor Iașkarin endi,
Mumkun вolmas jana triltiș! - 81. Ƣussa va ajanc
Rus tupraƣi вojlaв jugurdi.
Ta’zijaga caqirdi.
Birdan,
Hamma jaqqa taraldi matam. - 82. Jiƣladilar rus xatinlari
ƏZƏ cekiв
șundaj dedilar: - 83. „Endi qandaj cdajlik вizlar
Sevgan jarlarni koralmasak,
Endi dijdariga tojalmasak,
Ojlaв pajaniga jetalmasak,
Endi qandaj cdajlik вizlar!
Altin, kumuș, taqiș tark вoldi
Kozlarimiz jaș вlan toldi!» - 84. Ej jaranlar,
Ah urdi Kijev,
Hasrat вlan sarƣajdi –
Cernigov șahri, - 85. Ƣussa tofani aqdi
Rus tupraƣida,
Rus tupraƣi - 86. Qajƣu вlan qaplandi,
Knazlar-ci?
Oz ozlari вlan avara! - 87. Fitna qozƣajdilar oz çanlariga.
Murdarlar-ci?
Ƣalaвa qiliв
Rus tupraƣin вastiradilar.
Saliq saliв,
Har uj вașiga
Aladilar вir almaxandan. - 88. Șundaj qiliв ikki aƣajni
Knaz-Igor ham Vsevolod,
Batir Svjatoslaviclar
Eski dușmanlikni
Qozƣaв qojdilar,
Atalari Svjatoslav esa
Bujuk va dahșatli
Kijev knazi
Basgandaj вolgan-di вU dușmanlikni. - 89. Kucli qoșunlari
Otkur qlici вlan
Murdarlarniƞ adaвin вergan,
Dahșat вlan
Larzaga saliв
Quman tupraƣiƣa вastiriв kirgran,
Pijpalagan va tekislagan
Tepaliklar ham zavurlarni
Lajqalatƣan
Darja, kollarni,
Qarajtirƣan
Suv, вalciqlarni.. .
Koвjak xanni esa,
Aвlahni esa,
Deƞiz qoltuƣidan açratiв
Temirdaj mustahkam va вujuk
Quman qoșunidan açratiв
Șamal kaвi jeldiriв kelgan.
Va Koвjakxan
Kijev șahrida
Svjatoslavniƞ aldida
Olgan. - 90. Bunda venetsijalilar,
Bunda nemislar,
Bunda moravlilar,
Bunda junanlar
Svjatoslavga madh kojlajdilar
Qizƣanișiв knaz-Igorni
Ajancli soz sozlajdilar.
Knaz-Igor kop mali mulkni,
Knaz Igor rus altinini
Quman tupraƣidan aquci
Qajali darjaniƞ
Astiga tokdi. - 91. Igor ozi
Altin egardan
Qulliƣ egariga oturdi. - 92. Șahar qorƣanlari jiƣladi
Vaqti caƣliq вitdi șaharlar iera, - 93. Kijev șaharida, taƣ etagida,
Svjatoslav вir jaman tuș kordi. - 94. „Șu kecasi, aqșamdan вașlaв, –
(Dejardi u toralariga), –
Jaƣac вir kart uzra jatqiziв meni
Qara kafan вlan orar edilar
Va menga – - 95. Zahar-la aralaș вolgan
Komkok șaraв uzatardilar. - 96. Imansiz jatlarniƞ oqdanlaridan
Koksimga gavharlar sepilar edi.
Ujqiƣa, ƣaflatƣa undar edilar. - 97. Altin koșkimga qarajman –
Uniƞ șipi tosunsiz qalƣan,
Va aqșamdan вeri
Tinmasdan,
Butun tuni вlan - 98. Qara qarƣalar
Qaƣillașiв ciqdi tuвanda –
Darja вoji, вatqaq janida, - 99. Soƞra, ozlarini
Ongurga uriв,
Qaƣillașiв вir toda вoliв
Kok deƞizga qaraв ucdilar» - 100. Va toralar knazga qaraв,
Șundaj ƣamli вir soz dedilar; - 101. „Eșit knaz
Qajƣu, hasrat, ƣam
Bizniƞ вutun hușni qurșadi: - 102. Cunki ata altin taxtidan
Ikki lacin uciв ketdilar.
Tmutorokanni tapajik deja,
Jaki Don suvin duвulƣalarƣa
Tolduriв-tolduriв icajik deja.
Lekin murdarlar qlici вLAN
Lacinlar qanati jerga qapișƣan,
Lacinlar ozi ham
Temir kșanlarga,
Bandlarga tușgan. - 103. Oșa kuni qaraƞƣi edi:
Ikki qujaș ocdi
Ocdi ikki qirmizi quvvat.
Ular-la вirga
Mahtaв ham,
Oleg-вaвa ham
Svjatoslav-ata
Har ikkisi comdi zulmatga … - 104. Șundaj qiliв,
Qajali-darja вojida - 105. Zulmat qaplaв aldi çahanni
Rus tupraƣi вojlaв
Qumanlar –
Jolвars galalari kaвi tarqaldi
Tofan kaвi вasdi har jerni,
Osdi vahșatlari jana
Ularniƞ! - 106. Endi șuhrat ketdi,
Namus-ar ketdi, - 107. Endi azadliklar ketdi,
Xarlik jar keldi. - 108. Endi dev tușdi daraxtdan jerga,
- 109. Gut qizlari esa qirƣaqda
Komkok deƞiz вojida turiв
Bir-вiriga URIВ
Rus tillalarin
Çaraƞlatișiв –
Qipcaq huçumlarin maqtașadilar
Șaru-xan qasdini kojlașadilar. - 110. Bizlar esa
Qoșun icida,
Șadliklarni saƣiniв qaldiq. - 111. Șundan soƞra, вujuk Svjatoslav
Altin sozlar tokdi laвlardan
Koz jaș aralaș
Șundaj dedi u: - 112. A „meniƞ çgarlarim–
lgor ham Vsevolod!
Vaxliq вașladiƞiz siz
Quman tupraƣini
Qliclar вlan
Kav-kav qilișni.
Vaxliq вașladiƞiz
Siz oziƞizga
Șuhrat izlașni,
Ularni jeƞiș sizga
Toƣri kelmasdi həli
Ularnin qanin tokuș
Çaiz emas-di həli. - 113. Sizniƞ вatir juraklariƞiz
Qattiq polat вlan qursalƣan
Șçaatlar вlan ciniqqan вolsa, - 114. Șumi endi, keksa jașimda
Kumuș saqalimniƞ hurmatin
Orunlatmaj qilƣan ișiƞjz? - 115. Kormajatirman men endi,
Kucli va davlatmand akam
Jaroslavniƞ qudratini,
Uniƞ çaƞcilari kop edi:
Cernigov toralari.
A’janlari va taƣliqlari
Jugurdagi va sajaqlari
Çarcilari, atamanlari,
Bular hammasi ham qalqansiz
Quruq pcaq
Quruq qol вlan
„Haj-haj» вlan qoșun jeƞardi.
Ata-вaвalarniƞ daƞƣi jaƞrardi - 116. Sizlar esa:
Bizniƞ ozimiz
Mardlik qilamiz! – deв ojlagansiz
Kelaçak șuhratui
Bizlar alajik
Otmușniƞ daƞƣini
Boliв alajik!– deв sozlagansiz. - 117. Açaв ișmi, jaranlar
Keksaniƞ jarașiși? - 118. Agar lacin taвiga kelsa,
Baland uciв urar qușlarni
Uruƣiƣa azar juqdirmas - 119. Braq afsus:
Madad вermas menga knazlar… - 120. Musiвatli kunlar tușdi вașlarga
- 121. Rimov șahrin korsaƞiz agar –
Qicqirar qipcaqlarniƞ
Qlici astida
Vladimir esa,
Qicqirar çarahatdan - 122. Ƣami-ƣussa tușdi
Gleвov oƣliniƞ вașiga - 123. A, uluƣvar knaz,
A, Vsevolod!
Ata jurti – altin pajtaxtni
Saqlaș ucun uzaqdan uciв
Jetiв kelsaƞ
Qalaj вolur-kan? … - 124. Axir, вutun вașli Volgani
Cajqallirsaƞ
Qurвiƞ jetadi,
Temir telpak вlan
Sen cavli salsaƞ
Don darjasiniƞ suvi вitadi! - 125. Agar, вardi, sen șunda вolsaƞ –
Çarijaniƞ вahasi tanga,
Qullar вolur edi
Bir miri
Axir sen,
Katta-katta kamalaklarni, - 126. Hatta otli zamвaraklarni
Bahuzur oziƞ ataverardiƞ
Caqqan oƣullariƞ
Gleвovlarni ham! - 127. Ișga salardiƞ!
Sen davjurak Rjurik
Va David!
Qanda juzin jurgan
Sizlarniƞ –
Altin telpaklariƞ emasmi? - 128. Begana məjdanda
Qlic zarвidan
Jaralaniв
Buqa snari
Bokurișgan –
Sizniƞ askarlariƞ emasmi? - 129. Șundaj,
Qadam вasiƞ knazlar,
Altin uzangiga uzaniƞ:
Rus tupraƣi ucun
Va вizniƞ
Tartgan azarimiz ucun
Uzaniƞ!
Batir Svjatoslavic Igorniƞ
Çarahati ucun uzaniƞ! - 130. Sakkiz aql sahiвi вolgan
Galitskij Jaroslav!
Maƣrur oturiвsan
Altin pajtaxtiƞdagi
Altin taxtiƞda.
Qarpat taƣlariƣa
Traliв jetdiƞ
Temirga oralgan
Qoșuniƞ вlan.
Maçar padșasiniƞ
Jolini tosdiƞ
Dunaj darjasiniƞ
Eșigin japdiƞ
Ulkan qoșunlariƞ
Otdi așiв вulutlardan.
Dunajgaca hukmiƞ jurguzdiƞ - 131. Dahșatlariƞ aqar har jerda:
Kijev darvazasin acasan,
Altin pajtaxtiƞda oturiв,
Uzaq jerlardagi
Sultanlarni atasan… - 132. Atiв tașla, aвlah Koncakni
Atiв tașlagin,
Ej muhtaram
Rus tupraƣi ucun,
вatir Igorniƞ –
Jaralari ucun
Atiв tașlagin! - 133. Batir Roman
Va Mistislav!
Sizniƞ qorqmas, çasur fikriƞiz
Çaƞu-çadallarga tartar koƞulni. - 134. Çaƞ icida,
Dadillik вlan
Juksaklarda suziв jurasiz,
Xuddi lacin kaвi
Keƞ qanat jajiв,
Qușni
Parvaz URIВ
Jeƞmak вolasiz! - 135. Cunki sizda
Temir savutlar
Latin taxlitida
Temir qalpaq вar.
Jer titragan jurușiƞizdan,
Murdarlarniƞ kop olkalari.
Titragandir –
Litva,
Latvija,
Deremela,
Hamda qumanlar.
Najzalarin tașlaв qacƣanlar,
Bașlarini esa sizdagi
Polat qliclarƣa tutganlar…» - 136. – Braq endi, ej uluƣ knaz,
Igorga qujașniƞ
Nuri qaplandi,
Daraxtlarniƞ вargi tokuldi,
Istar-istamas. - 137. Rosi suvi,
Sula darjasi вojlaв
Șaharlarni вoliв aldilar,
Igor вatir qoșunin esa,
Endi qajta tirgiziв вolmas. - 138. Seni esa, knaz, caqiradi Don
Undajdi knazlarni
Ƣaliв kelișga: - 139. Faqat Olgoviclar,
Qorqmas knazlar,
Uruș majdaniga jetiв вardilar…» - 140. „Ingvar
Ham Vsevolod,
Va siz uccaviƞiz
Jaxși ujdan ciqqan
Alti qanatlar!
Çaƞ qiliв șaharlar ulașmagansiz, - 141. Bəs, necun siz ucun altin telpaklar,
Qalqanlar, Polșadan kelgan najzalar? - 142. Kamalakniƞ otkur oqlari вlan
Berkitiƞiz sahra darvazalarin!
Rus tupraƣi ucun
Va Igorniƞ–
Batir Svjatoslavicniƞ zahmati ucun!» - 143. Endi Sula darjasi ham aqmajdi
Kumuș irmaqlar-la
Perejaslavl șahriga taman,
Dvina aqadi вalciq aralaș
Murdarlarniƞ undavi вlan
Dahșatli Polotsk jurtiga qaraв! - 144. Faqat Vasilkovniƞ oƣli
Izjaslov,
Çaraƞlatiв
Otkur qlicin
Urgan
Temir telpagiga
Litvalilarniƞ
Șuniƞ вlan șuhratga jetgan
Oz вasasi Vseslavga,
Braq, qzil qalqan ustida
Qanli majsa uzra uni ham,
Litva qliclari cak-cak qiliв
Halak ajladi.
Olum toșagida jatganda, - 145. Șundaj degan u:
- 146. „A, knaz!
Seniƞ qoșuniƞni quzƣunlar
Qanatlari вlan kijintirdilar!
Qoșuniƞniƞ qanlarin esa,
Sahra hajvanlari jaladi!»
Knazniƞ janida hamrah joq edi – - 147. Nə akasi Brjacislav,
Nə ukasi Vseslav,
Heckim joq edi:
Bir ozi
Batir tanasidan
Altindaj,
Sadaf danasidaj - 148. Çanini вergan,
Tavușlar çim вoldi,
Xursandlik вitdi.
Vahimali karnajlar
Calinar edi… - 149. A, Jaroslav
Hamda Vseslavniƞ вarca
Naвiralari!
Bajraqlarni egiltiriƞ
Jerga sanciƞ,
Otmaslangan qliclarni! - 150. Cunki вugun ketkizdiƞiz
Qoliƞizdan –
Baвalardan mras qalƣan
Șuhratlarni, - 151. Cunki sizlar ozara çançal,
Fitna вlan avara вOLIВ
Murdarlarniƞ
Rus tupraƣiƣa
Kirișiga eșik acdiƞiz,
Vseslavniƞ mali-mulkiga - 152. Sizniƞ çançaliƞiz kasridan
Afat tegdi
Quman jeridan! - 153. Trojanskniƞ jettinci asri
Oziniƞ sevimli qizi haqida!
Vseslav qur’a tașiadi. - 154. Makr вlan egiliв soƞra –
Tajcaƣiƣa sujaniв,
Kijev șahriga taman
Juguriв ketgan.
Altin pajtaxt –
Kijev șahrinin
Taxti pajasiga tekkan - 155. Najza dastasi
Soƞ ujerdan
Makkar hajvan kaвi jugurgan,
Belgrad șahridan
Jarim kecasi
Komkok tuman kaвi
Joqalƣan, - 156. Erta вlan esa
Uruș вaltasi вlan
Acgan
Novgorod darvazasini,
Jaroslav șuhratin - 157. Sindirgan,
Dudutkadan Nemigagaca
Bori kaвi hakkalaв вargan…
Nemiga вojida esa
Kalladan
Ƣaram qilinar,
Polat toqmaq вlan
Janciв hasilni
Ekin məjdaniga tikiВ hajatni
Kși çanini tandan
Xirman qilinar. - 158. Va oșa Nemiga darjaniƞ
Qanli qirƣaƣida
Hecqacan
Jaxșigina ekin osmagan
Balki unga
Rus вatirlarniƞ
Qanli sujaklari ekilgan! - 159. Knaz Vseslav sud qilar kșilarni
Knazlarga șahar ulașar,
Ozi esa tun qaraƞƣida
вori ВOLIВ ormalaв jurar,
Ormalanar Kijev șahridan
Tmutorokanga qadarli,
Ta xorazlar qicqirƣunica
Bujuk qujaș tanrisiniƞ ham
Jolidan вir ajlaniв otar. - 160. Va xuddi șu Vseslav ucun
Polotskij șahari icra
Erta șahar caƣida turiв
Muqaddas Sofijada
Qonƣuraq calsa
Eșitadi unin tavușin
Vseslav Kijevda turiв. - 161. Garci uniƞ
Batir tanasidagi
Ruhi çuda zijrak вolsa-da,
Lekin kop vaqt
Qaqșar edi falakatlardan, - 162. Va ВU knaz ucun
Dana, sihrgar Bojan
Eƞ avval șundajin
Qoșuq kujlagan: - 163. „Va nə ajjar’
Nə epcil, caqqan
Va nə kokda parvaz urgan quș
Taƞri çavaвidan qutulaalmas!» - 164. Evaj, Rus tupraƣi ah ursin
Qadimqi jillarni xatirlaв,
Va xatirlaв qadimƣi knazlarni! - 165. Eski, keksa Vladimirni
Mumkun emas edi
Kijev jaƣlarida
Daim qaldiriș! - 166. Uniƞ вajraqlari вugun
Rjurikka otdi.
Jana qalqanlari –
David qolida,
Braq, jalavlari - 167. Turli jaqqa qaraв hilpiraidilar!
- 168. ajzalarmi, kojlajdi Dunaj вojida?
Eșitilar Jaroslavnaniƞ tavuiși:
Ƣariв kakku qușdaj, vaqtsiz
Iƞrajdi u: - 169. „Kakku вoliв
Uciв otaj men
Dunaj ustidan - 170. Qajali-darjada
Jeƞimni hollaв - 171. Knazniƞ qatƣan вadanidagi
Qanli jarani ərtaj…» - 172. Jaroslavna vaqtsiz jiƣlajdi
Xorsuniв,
Putivl șahriniƞ qorƣani uzra: - 173. „A, sen șamal, A, șamal
Nma ucun çaвr ajlaв вunda esasan? - 174. Oziƞniƞ tinc va jumșaq
Qanatiariƞda
Azizimniƞ qoșuni taman
Murdarlarniƞ oqin tașijsan? - 175. Juksaklardan essaƞ
Bulut astidan
Komkok deƞizlarda
Kema jurguzsaƞ
Bəs emasmidi? - 176. Nma ucun jașligimni meniƞ
Sahralarga saciв
Jaksan qilasan» - 177. Jaroslavna vaqtsiz jiƣlajdi,
Xorsuniв,
Putivl șahriniƞ devari uzra - 178. „A Dnepr, șuhrat darjasi!
Taƣu-tașdan aqiв kelgansan
Quman tupraƣini вasiв kelgansan - 179. Oz koksiƞda
Svjatoslav avladlariniƞ
Koplaв kemasini - 180. Aliв jurgansan
Komak etgin avuncaƣimni
Oz janimga keltiriв вergin
Deƞiz, вojlaв
Vaqtsiz koz jașim
Taƞ caƣida unga çonatmaj». - 181. Jaroslavna vaqtsiz jlƣlajdi
Xorsunie
Putivl șahriniƞ qorƣani uzra: - 182. „A, qujaș!
Barca ucun
Sen șadlikniƞ
Issiqliqniƞ ocaƣi! - 183. Lekin nega
Azizimniƞ вașiga
Azizimniƞ askarlari вaișiga
Kujdurguci otli nurlar sacasen?
Suvsiz sahra icra tașnadir jarim
Kamanlari qaqșaв singandir, jarim,
Oqdanlari kuldaj kujgandir, jarim …» - 184. Jarim keca вolgac
Deƞiz pișqirdi,
Qaranƣuda kelar qujunlar…
Taƞri Knaz-Igor ucun
Jolni korsatar
Quman tupraƣidan
Rus tupraƣiƣa –
Ata mras altin pajtaxtga, - 185. Ocgan edi aqșam nurlari
Igor uxlajatir,
Joq,
Igor ujƣaq!
Igor fikri вlan
Jol olcajatir:
Uluƣ Dondan
Kicik Dongaca,
Atlar tajjar. - 186. Darja arqasida turiв
Jarim kecada
Ovlur huștak caliв
Caqirdi:
Knaz-Igor cun
Qaciș вelgisin
Berdi!
Nhan вoldi șu вlan Igor. - 187. Jerga larza kirdi
Majsa titradi
Qipcaq cadirlari
Qaltiraв ketdi. - 188. Knaz-Igor esa
Qamiș icidan
Aq kalamuș kaвi irƣișlaв ketdi. - 189. Currak quși kaвi
Suzdi suvlardan,
Ala вori kaвi ormalaв.
Qucaqladi capqir atini - 190. At saldirdi
Kicik Don вojiga
Keƞ jajlavlarga
Xuddi Lacin kaвi
Ucdi tuman astidan
Naniștaga
Tușlikka
Kecga
Aqquș вlan ƣaz uriв jedi. - 191. Igor lacin ВOLIВ ucgan hamana
Ovlir вori ВOLIВ
Ketdan jugurdi.
Savuq șəвnəmlarni
Jerga tușurdi:
Capqir atlarini rəsa
Ișga saldilar! - 192. Kicik Don darjasi
Igorga dedi: - 193. „Knaz-Igor, ВƏLLI senga,
Qajƣu qaldi Koncak xanga–
Rus tupraƣi tolar șanga!» - 194. Igor dedi:
- 195. „Barakalla,
Senga ham ej,
Kicik Donca!
Knazni sen
Tolquniƞda erkalatdiƞ
Kumuș șəвnəm
Jaltiravci qirƣaƣiƞdan
Komkok majsa ollaƣiƞdan
Jatiș ucun
Korsatdiș çaj.
Issiq tuman вlan
Kijintirdiƞ sen,
Salqin saja вlan
Avuntirdiƞ sen, - 196. Suvda currak quși kaвl
Ihtijat qildiƞ
Cajka quși kaвi ojnatdiƞ
Aqimlariƞda,
Qara ordak kaвi ucurdiƞ
Șaввadaƞda. - 197. Stugna darjasi
Sendaj emasdir,
Natinc aqimlari вar uniƞ
Jutar ozi kop darjalarni,
Jurgan qajiqlarni
Cangalga sudrar,
Șundajin
Jașgina knaz Rostislavga
Dneprniƞ jolin вerkitgan
Va uniƞ qapqara qirƣaqlarida
Jgit olgan oƣliƣa - 198. Behad qajƣiriв
Rostislav anasi
Koz jași tokkan,
Gullar ham qajƣudan - 199. Bașini ekkan
Daraxt ƣussa вlan
Jerga вukulgan». - 200. Hakka emas tunda
Qanat qaqișƣan,
Ƣaza вlan Koncak вarar
Igor ketidan. - 201. Qarƣalar ham qaƣillamasdi.
Zaƣcalar ham çimçit edilar
Qanat qaqmas edi hakkalar.
Faqat sincalaklar - 202. Jurar ormalaв.
Qzil iștan –
Tuk-tuk-tuk etiв
Jolni darja taman korsatar
ВULВUL xușnud
Qoșuqlar ajtiв
Șafaqniƞ nurini qutlajdi. - 203. Ƣəza dejdi Koncakka qaraв:
- 204. „Lacin ujasiga jetișgan вolsa,
Atiв tașlavarajlik
Lacin вalasin
Altin kamalakniƞ oqlari вlan!» - 205. Koncak esa Ƣəzaƣa dejdi:
- 206. „Agar lacin ketsa iniga
Lacin вalasini вaƣlaв alajik
Jurtimizniƞ qizlari вlan». - 207. Ƣəza esa Koncakka dejdi.
- 208. „Agar uni
Biz вaƣlaв alsak
Jurtimizniƞ qizlari вlan,
Ketar вizdan
Ham lacin-вala
Va ham jurtniƞ
Bir gozal qizi,
Jana вizniƞ məjdanimizda
Qușimizni ura вașlarlar!» - 209. Șundaj degan Bojan –
Qadim zamananiƞ kujcisi.
Knaz-Jaroslav
Hamda Oleglar
Svjatoslavlarniƞ çaƞi haqida: - 210. „Agar jelka вolmaganda
Bașga aƣirdir
Lekin вaș вolmasa
Tanaga mușkul!»
Xuddi șundaj –
Knaz-Igorsiz
Rus tupraƣi ucun ham mușkul, - 211. Qujaș вarq uradi
Kok qirƣaƣida,
Knaz-Igor esa,
Rus tupraƣida! - 212. Qizlar qoșuq ajtar
Dunaj вojida,
Qoșuqlari çaraƞlaв ketar,
Deƞiz teppasidan așiв ƞarangi
Kijev șahrigaca jetar! - 213. Boricovdan Igor вaradi.
Muqaddas Pirogoșejga taman - 214. Șaharlar șad! Olkalar xurram!
- 215. Keksa knazlarga Kuj kujlaв,
Kujlașajlik jașlariga ham: - 216. „Barakalla
Igor Svjatoslavicga,
Barakalla,
Qorqmas Vsevolod,
Vladimir Igorevicga! - 217. Xristian avladi ucun,
Murdarlarniƞ qoșuni вlan
Uruș məjdanida–
Qorqmaj alișgan
Knaz va askarlar
Aman вolsinlar! - 218. Knazlarga вəlli,
Askarlarga ham!»
Ссылка
Если вы используете корпус в научной работе, пожалуйста, сошлитесь на эту публикацию:
Орехов Б. В. Параллельный корпус переводов «Слова о полку Игореве»: итоги и перспективы // Национальный корпус русского языка: 2006—2008. Новые результаты и перспективы. — СПб.: Нестор-История, 2009. — С. 462—473.